Genleşme ve Hareketler

Bina yüzeyindeki hareketler; giydirme cephe sistemlerinde önemli sorunlara neden olabilmektedir. Bunların başında gelen rüzgar kuvvetleri sonucu cephede sürekli bir salınım söz konusu olmaktadır.

İstanbul’daki hava koşulları dikkate alındığında, hafif asma giydirme cephe sistemi uygulanmış 140 metre yüksekliğindeki bir binada, bir yöne olan rüzgar salınımı 30 cm olmaktadır. Bu her katta sağa ve sola 1 cm.’lik bir hareketi anlatmaktadır ve bunedenle de özel detaylar gerektirmektedir. Ayrıca deprem veya hafif yer sarsıntıları da ihmal edilemeyecek boyutlarda hareketler yaratabilmektedirler.

Giydirme cephe sistemlerinde uygun genleşme derzlerinin bırakılmaması durumunda ortaya çıkabilecek en belirgin olumsuzluklar; cephedeki hareketler sonucu cam kırılmaları, birleşme noktalarında tahribatlar ve rahatsız edici ses oluşumları olmaktadır. Genleşme derzi bırakılmadan kesintisiz 200 metre uygulanan bir alüminyum cephe paneli, kışın minimum – 20 0C, yazın güneş etkisi ile + 60 0C’ye kadar ısındığında, değişen boy farkı 38 cm’yi bulmaktadır.

Uygulanacak giydirme cephe sistemi detaylandırılırken, konstrüksiyonda yatay ve düşey yönde hareket imkanı veren çözümler yaratmaya dikkat edilmelidir. Isı genleşmeleri sonucu oluşacak gerilmelerin olumsuzluklarından, bırakılacak genleşme aralıkları ile kurtulmak mümkün olmaktadır. Termik genleşme için uygun görülen ve hazırlanan derzler, tüm diğer hareketler için de yeterli kabul edilmektedir. Bu nedenle hesaplamalar termik genleşmeye göre yapılmaktadır. Derz genişliği her eleman için ayrı ayrı belirlenmektedir. Cephe elemanlarının termik hareketi denkleme göre hesaplanmaktadır.

Hangi sistem tercih edilirse edilsin, deprem sırasında birtakım hareketlerin oluşması ve cam panellerin kırılmasalar bile yerlerinden oynamaları sonucu zarara sebep olmaları kaçınılmazdır. Bunu önlemek için pencere camlarının altında balkon veya benzer mimari elemanların tasarlanmasıyla, cam panellerin yere düşmesinin engellenmesi tavsiye edilmektedir. Isıl gerilim problemleri genellikle, güneş kontrol camlarının yüzeyleri boyunca güneş radyasyonuna maruz kalmaları sonucunda ortaya çıkmaktadır. Isıl gerilim problemlerini arttıran diğer unsurlar; bölgenin aldığı güneş radyasyonunun şiddeti, gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farklılığı, cam renginin koyuluğu, cam üzerine düşen gölgelerin sürekliliği, doğrama cinsi, parapet boşluğunun genişliği ve havalandırma, ısıtma sistemlerinin türü olmaktadır. Camlarda oluşabilecek ısıl gerilim “thermal stress” kırılmalarını önlemek için, temperlenmiş veya heat – strengthening işlemi uygulanmış camlar tercih edilmelidir